Yesus, Ilma Waaqayyoo

Yesus, Ilma Waaqayyoo

Yesus eenyudha? Kun namni lafarra jiraatu hundi deebisuu kan isaaf malu gaaffii murteessaadha. Inni barsiisaa amantaa guddaa ture? Moo nama sammuun isaa hin hojjenneedha? Waaqayyo moo nama qofa ture? Waa’ee eenyummaafi aboo isaa ilaalchisee falmii hedduu jira. Namoonni hedduun garraamummaan kan guutame naamusa kan barsiisu hawaasa naamusa qabuuf fakkeenya ta’uu nama danda’u qofa godhanii yaadu. Garuu jireenyaa fi barumsa isaa akka ta’uu malutti yoo qoranne filannoo kaa’ame kana kufaa godha.

Sii Es Leewis kan jedhamu barreessaafi falaasfaa beekamaan biyya Ingilizii waa’ee Yesus akkana jedhee ture: “akka nama Gowwaa ilaaltanii cal jechisiisuu fi akka Seexana hamaa ilaaluun ajjeesuunii dandeessu. Kun ta’uudhaa yoo baate garuu miilla isaa jalatti kuftanii Waaqakoofi Gooftaa koo jechuudhaan isa waamuun isinirra jiraata. Garuu barsiisaa namusaa beekamaa qofa ture kan jedhu dubbii wallaalummaa hin dubbannu. Filannoo kana akka qabannuuf carraa kamiyyuu nuuf hin dhiifne. Tasumaa hin yaadne[1]”

Dhugaan isaa Waaqayyo Waaqa ta’uu isaa ti. Karaa ittiin barumsa sobaa adda baafatan waa’ee Yesus maal akka barsiisan qorachuudha. Sobdootaafi Waldootii Kiristiyaanaa barsiisa sobaa barsiisan walumaa galatti Waaqumma Kiristos in haalu. Nuyi Kiristiyaanoti karaa ittiin Yesusiin amannu fayyina keenyaf murteessaadha. Waa’ee isaaf beekumsi qabaannu waa’ee amalaa fi kaayyoo Waaqayyoof hubannoon qabaannuu akkasumas isaa waliin hariiroon qabaannuun murteeffama.

Namoonni waa’ee eenyummaa isaa ilaalchisee bitaa yoo itti galeyyuu hordoftoonni isaa akka isa beekaniifi innis akkuma isaan beeku Yesus dubbateera (Mat. 7:21-23. Kanaafuu eenyummaa Yesus sirriitti hubachuun baay’ee feessisaadha. Waaqayyo kitaaba qulqulluu keessatti mataa isaa nuu ibsuu isaatiin waa’ee Yesus beekuuf maddi ragaa keenya inni guddaan isadha. Kitaabni Qulquluun waa’ee Yesus wanni inni dubbatu bifa hedduu nuu kenna. Yesus waa’ee ofii isaa kan dubbatee fi barreessitoonni Kitaaba Qulqulluu kanneen kaan dubbatan ilaaluun Waaqayyoon caalmaatti beekuu dandeenya.

Waaqummaa Isaa

Namoonni har’a lakkoofsaan muraasa ta’an nama ta’uu Waaqayyoo shakku Garuu waaqummaa isaa kan haalan namoota hedduu dha. Ta’us sagaleen  Waaqayyoo jalqabumaa kaasee Yesus Waaqayyo ta’uusaa nutti dubbata. Fakkeenyaaf yoojedhame Isaayaas dhsalahuufi mootii ta’ee Yesus duresee raajii dubbate keessatti Waaqummaa isaa nutti dubbata: “Mucaan nuuf dhalateera, ilmis nuuf kennameera; humni mootummaa isaa gatiittii isaa irra jira; maqaan isaa, “Gorsaa, dinqii, Waaqayyo-jabaa, abbaa bara baraa, angafa nagaa” in jedhama”(Isa. 9:6).

Yesus ofii isaatiin “Abbaanii fi ani tokko” jedhee labsuun Waaqummaa isaa dubbateera (Yoh. 10:30). Hayyoonni fi warreen waa amanuu hin dandeenye bara keenyaa Yesus maal jechuu isaa akka ta’e mormuu danda’u garuu bara isaa kan turan dhaggeeffattoonni isaa sirriitti isa hubatniiru. Luqqisichi akkana jedha; “Ati nama taatee utuma jirtuu Waaqayyoon of goota’o” jedhanii deebisaniif” (Yoh. 10:33).

Boodarra yeroo mormiifi nagaa dhabuun duuka buutota itti hammaate Yesus “Namni ana arge abbaa arge” jechuun isaaniif mirkaneesse (Yoh. 14:9-13. Yesus haala kanaan ture Waaqayyo abbaa mul’isuuf kan dhufe (Yoh. 1:18). Waaqa ta’uu isaa fi Waaqayyo abbaa waliin hariiroo qabaatu ifatti dubbachuu isaatiin duuka buutonni isaa hubachuufi dhugaa kanatti jabaachuu danda’aniiru.

Kakuu Moofaa keessatti Waaqummaa Yesus dubbachuufi Yesus ofii isaatiin Waaqayyo ilmaa ta’uu isaa dubbachuu dabalatee barreessitoonni Kakuu Haaraa Waaqayyo ta’uusaa ibsaniiru. Guddummaan Yesusii fi haala jalqaba uumamaa ilaalchisuun Ergamtichi Phawulos akkana jedhe: “Wanti waaqa keessa jiruu fi wanti lafa irra jiru hundinuu, wanti ijaan argamuu fi wanti ijaan hin argmne, warri teessota irra  taa’anii fi warri mootummaa qaban, warri bantii waaqaa keessaa gooftummaa fi aboo qabu jedhamanii sodaataman isaan uumaman; wanti hundinuu karaa isaa uumame, isaafis uumame”(Qol. 1:16). Aboo waa uumuu kan qabaatu Waaqayyo ta’uun isaa ifaadha. Ergamtichi Phawulos aboo kana Yesus waliin walqabsiisa.

Barreessaan kitaaba Ibrootaa Waaqummaa Yesus ilaalchisee wanna dinqisiisaa dubbata: “Ifni ulfina Waaqayyoo isa irraa in calaqqisa, Waaqayyo akkuma jirutti isaan in mul’ata; dubbi isaa isa humna-qabeessaanis waan uumame hundumaa in baata. Inni cubbuuttii qulleeffamuu erga argachiisee booddee, ol gubbaa mirga isa surra-qabeessaa dhaqee in taa’e” (Ibr.1:3). Bakka kanaafi guutummaa Kakuu Haaraa keessatti akkuma ibsame Waaqummaa Yesus ergamaa fi tajaajila isaa wanna giddu gala godhateedha. Namoonni dhuga kana yoo fudhatan yokiin morman garuu garaa isaaniirraa haaluu hin danda’an.

Namummaa Isaa

Namoonni Yesus Waaqa ta’uu isaa ganan yoo jiraatanis, nama ta’uu isaa warreen haalan hedduu nu hin mudatan. Kunis sababni isaa ragaa seena-qabeessi jiraachuu isaa ti. Kitaabni Qulqulluun Yesus nama qofa ta’uusaa otuu hin taane namas Waaqayyos ta’uu isaa ti kan barsiisu. Yohannis 1:1-14 Yesus sagalee Waaqayyoo ta’uu isaa labsuun dhugaa dinqisiisaafi iccitii  of keessaa qabaatu beeksiseera. “Sagalichi jalqaba waan hundumaa dura ture; sagalichi Waaqayyo bira ture; sagalichi ofii isaa Waaqayyo ture…Sagalichis nama foonii ta’ee, nu gidduus buufate. Ulfina isaa isa ayyaanaa fi dhugaadhaan guutes argine; ulfinni isaas isa ilmi tokkichi abbaa isaa irraa argatu ture.” Karaa biraan yoo ibsinu Yesus guutummaatti nama guutummaatti Waaqa dha. Eenyummaa amala lama qabaatu namaafi Waaqayyodha.

Yeroo lafarra ture akkuma keenya jireenya namaa jiraateera. Dhukkuba, gadda, gammachuufi itti gaafatamummaan itti dhaga’ameera. Qorumsi, dhiphinii fi gammachuun isa mudateera. Nama ta’ee haalli dabarsee ture nuuf hiika guddaa qaba. Kitaabni Qulqulluun akkuma dubbatu haariiroo maatii Kristos waliin qabaannu tajaajilliifi gammachuun jireenya keenya keessatti nuuf laatu wanna barbaachisaadha. “Egaa inni qulqulleessu warri qulqulleeffamanis hundinuu kanuma abbaa tokkoo ti…”Obboloota koo” jedhee isaan waamuu hin yeella’u” (Ibr. 2:11-13).

Akka hiriyaa dhugaa Yesus keessa keenya hubatee akka nu gargaaruufi wanna hundumaa nuu waliin akka hirmaatu Yohannis akkanaan barreesseera (Yoh. 15:13-15). Akka gaggeessaa gaariitti dadhabina keenya hubatee nu gargaaara. Sababiin isaa inni ofii isaatiin cubbuu hojjechuudhaa baateyyuu qorameera (Ibr. 4:14-16). Nama ta’ee kan dhufe Waaqa qofa isa gochuu haala danda’uun akka hiriyaa gaariitti mataa isaa nuuf aarsaa godheera (2Qor. 5:21, 1Phex.2;21).

Masihii Ta’uusaa

Waa’ee Yesus Waaqayyoofi nama ta’uu isaa kan dubbattan kutaawwan Kitaaba Qulqulluurraa akkuma hubannu Yesus gara lafaa kan dhufe kaayyoof ture. Kakuu Moofaa keessatti Waaqayyo saba isaa bilisa akka baasu Mashii yokiin mootii gara biyya lafaa akka ergu irra deddeebi’ee kakuu galeera. Waa’ee Masihii kana ilaalchisuun waantota walii isaaniin faallessan kan fakkaatan dubbatamaniiru. Isa. 53:1-6 waa’ee tajaajilaa “nama dhiphinniifi muddamni ”itti baay’atee cubbuu sabaaf du’u dubbata. Karaa biraan ammoo diinota Waaqayyoo injifatee mootummaa dhuma hin qabne waa’ee mootii bilisa baasaa dubbata (Isa. 9:6).

Waa’ee amala Masihii kan dubbatan luqqisiiwwan lamaan wal faallessan fakkaatan kana siyaasaafi aadaarraa akka bilisa baasu amanaa kan turan Yihudotaaf rakkina guddaa uumanii turan. Raajiiwwaniifi abdiiwwan lamaan walitti araarsuuf yaalii gochaa turuu isaaniin Masihiin yommuu dhufe isa beekuu hin dandeenye ture. Jalqaba dhufuun isaa tajaajilaa rakkina fudhatu ta’uusaatiin ulaagaa isaanii hin guunne ture. Yesus Masihii yokiis Kristos (kan dibame) ta’uusaa dubbatee tura. Waaqayyoofi nama ta’ee lubbuu isaa kennuu fi du’a mo’ee ka’uusaa raajiwwan Masihii Kitaaba Qulqulluu keessatti isaaf dubbatame raawwachuu kan danda’e isa qofaadha. Jalqabaa waa’ee cubbuu keenyaa du’ee Waaqayyo waliin nu araarsuuf akka tajaajilaa rakkina fudhatuu ture kan dhufe. “Ilmi namaa hojjechiifachuudhaaf in dhufne, namootaaf hojjechuu fi lubbuu isaa furii namoota baay’eetiif kennuuf dhufe malee” (Mar. 10;45, Yoh. 3:14-15, 1Phex.3:18, 1Yoh. 2:2).

Yesus cubbuufi badiisa biyya lafaa saba isaa bilisa basuuf akka mootii injifatee deebi’eetti akka dhufu abdii kenneera. Ergamtichi Phawulos dhufaatii mootummaa Waaqayyoo akkana jechuun ture kan labse;”Kristos immoo gooftummaa hundumaa, aboo hundumaa, humna hundumaas golgoleessee, mootummicha deebisee Waaqayyo abbaatti erga kennee booddee dhumni in ta’a. Waaqayyo diinota hundumaa miillan isaa jala hamma kaa’ufitti, Kristos mo’uutu ta’a” (1Qor. 15:24-25, Yoh. 14:1-3, Mul. 9:11-16).

Yesus eenyudha? Yesus guutummaatti namaafi Waaqayyo, kana dura kan dhufee deebi’ee kan dhufu Masihii ta’uu isaa Waaqayyo Caaffata Qulqulluu keessatti ibseera. Kunis guutummaan waaqayyummaa namummaa Krisos keessa jiraachuusaa ti (Qol. 2:10). Kanaafuu Yesusiin akka Waaqayyootti isa waaqessuu, fakkeenya godhannee isa duukaa bu’uufi akka fayyisaa keenyatti itti amanuu nuuf mala.

Xummura

Waaqayyo karaa ilma isaatiin akkamiin akka of mul’ise qorachuun caalmaatti isa beekuu dandeenya.

  • Kakuu Moofaafi Kakuun Haaraa Waaqaummaa Yesus labsu
  • Yesus ofii isaatiin Waaqayyo ta’uu isaa dubbateera
  • Yesus guutummaatti namaafi Waaqayyoodha
  • Yesus hamma nama ta’ee jirutti nu keessaa akka isa tokkoo, nu gargaara, nuu falma, fakkeenya nuuf ta’a
  • Yesus akka tajaajilaa rakkina fudhatuufi akka mootii bilisa baasaa kan ta’e Masihii ta’uusaa dubbatameera.

Yaadannoo

Yesus Waaqayyo ta’uusaa luqqisiiwwan mirkaneessan

  1. Waaqayyo jedhameera

Yoh. 1:1,14:18, 10:30, 20:28, 2Tas. 1:12, Rom. 9:5, Tit. 2:13, Qol. 2:9, Ibr. 1:3

  1. Waaqayyoon abbaakoo jedhee waamuusaa

“Waaqayyo abbaadhuma koo ti jechuu isaatiin immoo ofii isaa Waaqayyotti qixxeesseera”(Yoh. 5:18).

  1. Waaqarraa kan dhufe ilma Waaqayyoo ta’uusaa dubbatameera

Yoo cuuphamu Mat. 3:16-17, Mar. 1:10-11, Luq. 3:21-22; Yoh. 1:32-34

Yeroo ulfina gaara gubbaa. Mat. 17:5, Mar. 9:7, Luq. 9;35; 2Phex. 1:17

  1. Yesus Yahiwee isa Kakuu Moofaa ti

Luq. 1:76 fi Mil. 3:1

Rom. 10:13, fi Iyu. 2:32

Rom. 14:9-11, Isa. 45:23-25 waliin ilaalaa.

  1. Yesus amala Waaqummaa hunda of keessaa qaba.

Amaloonni kun kan Uumaa qofaa ti.

Kan bara baraa, Isa. 9:6, Yoh. 1:1-2, 8:58, 17:5, Ibr 1:8, Mul. 1:8

Bakka hundumaa kan argamu; Mat. 18:20, 28:20, Yoh. 3:13, Efe. 1:23

Waa hunda kan beeku Yoh. 2:24-25, 6:64, 21:17, Qol. 2;3

Hundumaa kan danda’u, Isa. 9:6, Mat. 28:18, Fil. 3:21, Mul. 1:8

Ofiin kan of jiraachisu, Ibr. 1:10-12, 13:8

  1. Yesus wanni Waaqayyo qofti hojjechuun isaaf malu hojjeteera

Uumuu, Yoh. 1:3-10, Qol. 1:16-17, Ibr. 1:2, 3:10

Soortuu, Luq. 10:22, Yoh. 3:35, 17:2, Efe. 1:22, Qol. 1:17

Cuubbuuf araara gochuu, Mat. 9:27, Mar. 2:5-10, Qol. 3:13

Warreen du’an kaasuun firdiitti kennuu, Mat. 25:31-32, Yoh. 5:19-30, HoE. 10:42, 17:31, Fil. 3:21, 2Xim. 4:1

Kadhataa fi waaqeffannaa fudhateera. Luq. 24:51-52, Yoh. 5:23, 14:14, HoE. 7:59, 16:31, Fil. 2:10:111, Ibr. 1:6.

[1] C.S. Lewis, Mere Christianity (San Francisco: Harper, 2001), 52.

Waaqayoo Eenyu?